پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی با عنوان
بررسی و تبیین تاثیر تنیدگی بر ارتکاب خطای انسانی در بین کارکنان مراقبت پرواز شرکت فرودگاههای کشور
*همراه با پرسشنامه
نگارش:
امیر عباس نظری زاده
چکیده
بسیاری از سوانح هوایی بر اثر یك خطای ساده و پیش پا افتاده و یا عدم درك صحیح پیش می آید. به ندرت ممكن است یك سانحه بر اثر تنها یك علت باشد. حوادث نوعا تركیبی از چندین علت مختلف دارند و وقتی كه هر كدام را به تنهایی بررسی می نماییم اغلب مهم به نظر نمی رسند اما تركیب با سایر عوامل باعث كامل شدن ترتیبی از علل نامربوط می گردند كه منجر به سانحه شده اند، به این پدیده زنجیره حوادث گویند. برای جلو گیری از رویداد هوایی، شناسایی عناصر این علل قبل از تكمیل زنجیره حوادث ضروری است.
استرس بعنوان نوعی تنیدگی جسمی ویا روان شناختی نقش پررنگی برعملکردکارکنان مراقبت پرواز در صنعت حمل ونقل هوایی دارد. استرس قطعا دامنه توجه و تمرکز را کاهش می دهد همانطور که بر حافظه کوتاه مدت و بلند مدت تاثیر منفی دارد بطوریکه ایجاد تصویر ذهنی مناسب کارکنان مراقبت پرواز را در شرایط ترافیکی معین و فضای مشخص جهت ارائه سرویس مراقبت پرواز دشوار ویا غیر ممکن می سازد. علاوه بر این تاثیر استرس ممکن است کنترلر را به سمت ارتکاب لغزشهایی نظیر خطاهای کلامی، شنیداری، دیداری، نوشتاری، و یا انحراف ذهنی هدایت کند. این لغزشها و انحرافات می توانند به خطاهای گوناگونی منجر شوند که متعاقبا می توانند به همجواری یا تصادم هواپیما ها منتهی گردند.
در این پژوهش تاثیر استرس بر بروز اینگونه خطاهای انسانی مورد بحث قرار گرفته است. در این پژوهش از یک پرسش نامه محقق ساخته برای سنجش تاثیر سطح استرس بر میزان ارتکاب خطاهای ناشی از لغزش و انحراف غیر عمدی كاركنان مراقبت پرو از استفاده شده است. جامعه آماری مورد تحقیق در این پژوهش كلیه كاركنان مراقبت پرو از فرودگاه بین المللی مهر آباد است و نمونه مورد مطالعه 40 نفر از این كاركنان بود كه به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. با توجه به نتایج آزمون فرضیات بدست آمده، رابطه آماری معناداری میان این دو عامل بدست آمد.
کلمات کلیدی:
تنیدگی
فشار روانی
خطای انسانی
ساختار سازمانی
حمل و نقل هوایی
مقدمه
در دهه اخیر موضوع استرس و آثار آن در سازمانها مورد توجه بسیار واقع گردیده است اگر چه در علم پزشكی مساله فشار عصبی و علل و عوارض آن مدتهاست مورد بررسی و تحقیق قرار دارد اما باب این بحث در رفتار سازمانی تازه گشوده شده است.علیرغم این نظر كه استرسهای مفید نیز وجود دارد و مقداری از فشارهای عصبی برای ایجاد تحرك و تلاش در انسان ضروری است، زمانی كه بحث استرس مطرح می شود بیشتر به عوارض و ضایعات آن توجه شده واسترس مفید مد نظر قرار نمی گیرد.
به هرحال استرس اثرات فراوانی بر عملكرد و فعالیتهای اعضای سازمان دارد. مدیران، كاركنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی می شوند و دست به اعمالی می زنند كه مستقیما در باز دهی سازمان منعكس می گردد. فشارهای عصبی دارای آثار جسمانی نیز هست و از این طریق هم به سازمان لطمات شدیدی می آورد. استرسهای حاد نیروی انسانی سازمان را هم ضایع می كند و هدف سازمان را دستخوش تزلزل می سازد. عده ای از صاحبنظران رفتار سازمانی استرس را بیماری شایع قرن نامگذاری كرده اند. شاید هم به راستی دوران ما عصراسترس و فشارهای عصبی است، دوره ای كه در آن انسان بیش از هر زمان دیگری در معرض عوامل موجد استرس قرار گرفته و در چنین جهان پر هیاهویی چگونه می توان از استرس اجتناب كرد یا به مصاف و مقابله پرداخت؟ عوامل موجد استرس چیست و چگونه می توان آن را مدیریت كرد؟
خطای انسانی هم به عنوان یك عامل شناخته شده در بیشتر وقایع هواپیمایی دیده می شود. این خطا ها اغلب توسط افراد معمولی، سالم، صلاحیت دار، با تجربه، و كاملا مجهز به تجهیزات تجربه می شوند. چندین روش برای مطالعه خطاهای انسانی وجود دارد. یک از این روشها بررسی رفتارهای فردی در سطوح مختلف است. از میان مولفه های گوناگون رفتار فردی (مانند هوش، شخصیت، انگیزش، ارزشها و نگرشها، ادراک، احساسات، و یادگیری) استرس بعنوان مولفه ای تاثیر گذار بر خطا های مرتبط با عامل انسانی شناخته می شود. این تحقیق بر آن است تا تاثیر منفی سطوح مختلف استرس (تنیدگی) را بر بروز خطای عامل انسانی مورد بررسی قرار دهد.
فهرست مطالب
.فصل اول: کلیات تحقیق
..مقدمه
..تعریف و بیان مساله
..اهمیت و ضرورت تحقیق
..دلایل انتخاب موضوع
..سوابق و پیشینه تحقیق
..اهداف تحقیق
...هدف اولیه
...اهداف ثانویه
...هدف غایی
..سئوالات تحقیق
..فرضیات تحقیق
...فرضیه اهم
...فرضیه فرعی
..قلمروی تحقیق
...قلمروی زمانی تحقیق
...قلمروی مکانی تحقیق
...قلمروی موضوعی تحقیق
..استفاده کنندگان از تحقیق
..تعریف عملیاتی متغیرها
...متغیر مستقل: عوامل تنیدگی
...متغیر وابسته: خطای انسانی
..روش تحقیق
..روش نمونه گیری و تعیین حجم مونه
..ابزار گردآوری اطلاعات
..مشکلات و محدودیتهای تحقیق
.فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
..بخش اول: تنیدگی
..مقدمه
..رهیافتها نسبت به فشار روانی
...خود تنظیمی/پزشكی
...ارزیابی شناختی
...انطباق فرد با محیط
...روانكاوی
...الگوی هانزسلیه: مفهوم سازگاری
...الگوی هلمز و راهه: وقایع زندگی
..ماهیت دوگانه فشار روانی
..تعریف تنیدگی
..تئوریهای تنیدگی
...استرسورهای خرد و كلان
...مدل شخص– محیط
...نظریه شخص – محیط در قلمرو غیركاری
...مدل تنیدگی شغلی كاراسك
...ناسازگاری سبك زندگی
...نظریه تنیدگی پنهان
...منابع تنیدگی: مدل چهار سطحی تنیدگی
....عوامل فردی
.....استرسورهای شخصی
.....استرس ادراك شده
.....كفایت پاداش
.....محیط ادارك شده غیردوستانه
.....نوع كارمند
.....چرخش شغلی و بازنشستگی
.....استرسورهای خصوصیات غیر شخصی کارمند
.....نوبت کاری
......مشكلات نوبتكاری
......ریتم سیرکادین
......پیامدهای نوبتکاری
...... مشکلات مربوط به خواب
......مشکلات بالینی
......مشکلات غیر بالینی
.....انواع مشاغل و ویژگیهای شغل
.....زمان یا فاصله رفت و آمد و نوع وسیله حمل و نقل
.....مسافرت شغلی
.....استرسورهای شغل
.....تقاضاهای شغلی
.....فشارهای نقش( تعارض و ابهام در نقش)
.....مسئولیت
.....رابطه با سرپرست
.....یکنواختی، گرانباری نقش یا کمباری نقش
.....تصمیم گیری
....عوامل گروهی
.....فرهنگ
.....گروه
....عوامل سازمانی
.....جو سازمانی
.....فناوری
.....اثرات روانی
.....تشویش اطلاعاتی
.....تغییر
.....محیط طبیعی سازمان
....عوامل فراسازمانی
.....عوامل محیطی
.....عوامل خانوادگی
.....استرسورهای وجهه و اعتبار
.....عوامل اقتصادی
.....سلامت
.....روابط اجتماعی
....تفاوتهای فردی و عوامل وضعیتی تعدیل کننده تنیدگی
.....ارزیابی شناختی عوامل تنیدگی
.....تنیدگی کوتاه مدت یا بلند مدت
.....حمایت اجتماعی
.....مدیریت زمان
.....مذهب و معنویت
.....جنسیت و تأثیر آن بر تنیدگی
.....الگوهای رفتاری (نوع الف و نوع ب)
.....شخصیت خستگی ناپذیر یا نستوه
......تعریف سرسختی
......مولفه‌های سرسختی
.......كنترل
.......تعهد
.......چالش
.....عوامل شخصیتی
......خوداتكایی، بی تعلقی یا تعلق بیش از حد
......عزت نفس یا احترام به خود
......کانون کنترل درونی
......توان
....پیامدهای تنیدگی
.....پیامدهای شناختی
.....پیامدهای روانشناختی (نگرشی)
......تحلیل رفتگی
.......مدل تحلیل رفتگی
......افسردگی و سایر بیماریهای روانی
......رضایت شغلی
.....پیامدهای رفتاری
......تاخیر، غیبت، جابجایی و ترک خدمت
......سیگار و سوء مصرف مواد(ضایع کردن جسم)
......عملکرد
.......رابطه میان فشار روانی و عملکرد - قانون یرسون
......سوانح
.....پیامدهای فیزیو لویک
......سلامت عمومی
....استراتژیهای مدیریت تنیدگی
.....استراتژیهای سازمانی پیشگیری تنیدگی
......پیشگیری از تنش زاها (راهبردهای مسأله محور)
.......طراحی مجدد شغل
.......شفاف سازی نقش
.......برنامه زمانی کار
.......سبک مدیریت و ساختار سازمانی
.......فرهنگ سازمانی و ارتباطات
.......نظام پاداش عادلانه
......پیشگیری از تنیدگی (راهبردهای احساس محور)
.......تیم سازی
.......حمایت اجتماعی
.......مشاوره های روانی
......پیشگیری و درمان پیامدهای تنیدگی
.......برنامه های کمک به کارکنان
.......زمان استراحت کافی
.......مرخصی تنیدگی
.......بهبود شرایط کاری
.....راهبردهای فردی پیشگیری تنیدگی
......پیشگیری از تنش زاها ( راهبردهای مسأله محور)
.......خوش بینی اکتسابی
.......مدیریت زمان
.......فعالیتهای اوقات فراغت
......پیشگیری از تنیدگی (راهبردهای احساس محور)
.......انطباق
.......عوامل وضعیتی و شخصی
.......ارزیابی شناختی عوامل تنیدگی
.......فنون سازگاری
.......ورزش
......پیشگیری و درمان پیامدهای تنیدگی
.......خود گشودگی(افشا)
.......آرام سازی
.......رژیم غذایی
.......بازخور زیستی
.......فعالیتهای غیر هوازی: مراقبه
.......درمان
..بخش دوم: خطای عامل انسانی
..مقدمه
..رویكردها به خطای عامل انسانی
...رویكرد شناختی
...رویكرد ارگونومیك یا سیستمی
...رویكرد رفتاری
...رویكرد طب هوایی
...رویكرد روانی اجتماعی
...رویكرد سازمانی
...سیستم طبقه بندی و تحلیل عوامل انسانی
....مدل دلایل سانحه ریزن
.....مؤلفه‌های یك سیستم تولیدی
.....نقص یك سیستم تولیدی
.....نقاط قوت و محدودیتهای مدل ریزن
.....تعریف حفره های موجود در پنیر: سیستم طبقه‌بندی و تحلیل عوامل انسانی
......اعمال غیرایمنی اپراتورها
.......خطاها
........خطاهای تصمیم‌گیری
........خطاهای ادارکی
.......تخلفات روزمره
.......تخلفات استثنایی
......پیش زمینه‌های اعمال غیر ایمن
.......شرایط اپراتورها
.......حالتهای ذهنی ناسازگار
.......حالتهای ناسازگار جسمانی
.......محدودیتهای ذهنی و جسمی
.......عوامل پرسنلی
.......مدیریت منابع تیمی
.......آمادگی شخص
.......عوامل محیطی
.......محیط تکنولوژیک
......سرپرستی غیر ایمن
.......سرپرستی ناکافی
.......برنامه‌ریزی نامناسب عملیات
.......ناتوانی در اصلاح مشکل شناخته شده
.......تخلفات سرپرستی
......تاثیرات سازمانی
.......مدیریت منابع
.......جو سازمانی
.......فرایندهای سازمانی
..بخش سوم: نتیجه گیری
.فصل سوم: روش تحقیق
..مقدمه
..روش تحقیق
..انواع روش تحقیق بر مبنای هدف
...تحقیقات علمی بر اساس هدف
...انواع تحقیقات علمی بر اساس ماهیت و روش
..آشنایی با قلمرو مکانی تحقیق
...شرکت فرود گاههای کشور
...معرفی مراقبت پرواز و سیستم تصمیم گیری آن
....واحد برج مرافبت پرواز
....واحد تقرب پرواز یا اپروچ
....مرکز کنترل منطقه ای
..ابزارهای جمع آوری اطلاعات
..مقیاس های اندازه گیری
..روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
..متغیرهای تحقیق
..روایی و پایایی ابزار سنجش
..روش تجزیه و تحلیل داده ها
...آمار توصیف
...آمار استنباطی
.فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات
..مقدمه
..تحلیل نتایج
..تحلیل توصیفی
...توصیف ویژگی های جمعیت شناختی نمونه مورد مطالعه
...توصیف وضعیت سنی گروه مورد مطالعه
...توصیف وضعیت جنسیتی گروه مورد مطالعه
...توصیف وضعیت تاهل گروه مورد مطالعه
...توصیف تعداد فرزندان گروه مورد مطالعه
...توصیف میزان تحصیلات گروه مورد مطالعه
...توصیف میزان سابقه كاری گروه مورد مطالعه
...توصیف متغیر های پژوهش
...تحلیل توصیفی فرضیه شماره یک
...تحلیل توصیفی نتایج فرضیه شماره دو
...تحلیل توصیفی نتایج فرضیه شماره سه
...تحلیل توصیفی نتایج فرضیه شماره چهار
..تحلیل استنباطی
...آزمون توزیع داده ها
...آزمون فرضیات
...آزمون تحلیل واریانس
.فصل پنجم: تحلیل یافته ها و نتیجه گیری
..مقدمه
..یافته های تحقیق
..یافته های فرضیات فرعی تحقیق
..یافته های کلی تحقیق
..بحث و بررسی
..محدودیت ها و موانع تحقیق
..پیشنهاداتی برای شرکت فرودگاههای کشور
..پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی
منابع فارسی
منابع لاتین
ضمائم و پیوستها
پرسشنامه
آمار مطالب
کل مطالب : 8835
آمار کاربران
آمار بازدید
